A - EPİDERMAL KANSER ÖNCÜSÜ LEZYONLAR VE KANSERLER
Tek yada çok sayıda, ayrık, kuru, kaba ve yapışık kabuklu lezyonlar yetişkinlerin güneşe maruz kalan derisinde oluşur. Deri kanseri öncüsü lezyondur.
Güneşe kronik maruz kalmış yerlerde oluşur. Oldukça yaygındır. Çok güneşli ülkelerde yaşayanlarda 30 yaş civarında başlar.
Açık ten rengine sahip kişilerde bu deri kanseri öncüsü lezyon türü daha sık görülür.
Çiftçiler, denizciler, açık havada spor yapanlarda sıklıkla görülür.
Yatkın kişilerde uzamış ve tekrarlamış güneş teması sonrası hücrelerde oluşan birikici zarar sonrasında görülür.
Sarı- kahverengi, kahverengi üzeri pürtüklü, zımpara kağıdı gibi, genellikle 1cm den küçük oval veya yuvarlak şekilli deri seviyesinde veya biraz kabarık olabilir.
Yüzde (burun, alın, yanaklar, alt dudak, kulaklar, boyun, önkol, el sırtı, baldır ve kel erkeklerin saçlı derisinde oluşabilir.
Nadiren kendiliğinden kaybolabilir, fakat genellikle yıllarca kalır. Üzerinden deri kanseri gelişebilir.
Önlemek için güneş gören heryere günde en az bir defa, yoğun güneş maruziyeti olacaksa sık aralıklarla güneş koruyucu sürülmelidir. Mevcudiyeti halinde mutlaka tedavi edilmelidir.
DERİ BOYNUZU
Papüler veya nodüler tabanı olan, değişik çap ve uzunlukta keratotik bir ucu bulunan boynuz şeklinde bir klinik tablodur. Çoğunluğu büyümüş aktinik keratozlardır.
Tabanında deri kanseri veya deri kanseri öncüsü lezyon olabilir.
Boyutları birkaç milimden santime kadar değişir. Genellikle yüz, kulak, el sırtı veya önkolda yerleşir.
Zemininde başka bir deri hastalığı olabilir. Mevcudiyeti halinde mutlaka tedavi edilmelidir.
BOWEN HASTALIĞI
En sık ultraviyole radyasyonu veya human papulloma virüs infeksiyonu nedeniyle oluşur. Arsenik, katran, ısıya kronik maruziyet ve kronik radyasyon dermatiti oluşumuna neden olabilir.
Tek yada çok sayıda kepekli veya sert bir kabuk içeren deri seviyesinde veya deriden kabarık olabilen lezyonlardır. Çoğunlukla belirti vermezler bazen kanayabilirler.
Keskin kenarlıdırlar, penbe veya kırmızı renkte olabilirler. Kahverengi, siyah tonlarında da olabilir. Güneş gören bölgelerde ve genital bölgelerde ortaya çıkabilir.
Tırnak yatağını da tutabilir. Deri kanserine dönüşüm olacağından mutlaka tedavi edilmelidir.
B - SKUAMÖZ HÜCRELİ CİLT KANSERİ
Derideki keratinositlerin malign bir tümörüdür. Genellikle 55 yaşından büyüklerde, güneş ışığına fazla maruz kalan bölgelerde, fototerapi, PUVA tedavisi sonrasında, iyonizan radyasyon veya psöriasis için metotreksat tedavisi kullananlarda gelişir.
Açık havada çalışan kişilerde, çiftçilerde, gemiciler, cankurtaranlar, inşaat işçileri, havuz ve tersane işçilerinde sıklıkla görülür.
Bazı virüsler (human papülloma virüs) ilişkilidir. Organ nakli yapılan kişilerde veya inflamatuar bir hastalık nedeniyle immunsupresyonu olan kişilerde, bazı kronik hastalıklarda, zift, katran, ham parafin yağı, nitrözüre, lubrikan yağlar, kreozot, fuel oil maruziyetinde inorganik arsenik alımında görülür.
Yatkın bir hastada bir aydan fazla devam eden, yavaşça gelişen, herhangi bir izole keratotik yada plak aksi ispatlanana kadar karsinom olarak düşünülür. Genellikle semptomsuzdur.
C - BAZAL HÜCRELİ KANSER
Deri kanserlerinin en yaygın tipidir. Genellikle 40 yaşından sonra görülür. Erkeklerde daha sık gözlenir.
Esmer ve koyu tenli kişilerde nadirdir. Gençlikte aşırı güneşe maruziyet yaşlanınca bazal hücreli cilt kanseri geliştirme riskini arttırır. Farklı klinik tipleri mevcuttur.
Özellikle pigmente bazal hücreli cilt kanseri diğer pigmente lezyonlarla karışır.
En iyi tedavi şekli cerrahi çıkarımdır.
D - MERKEL HÜCRELİ KANSER
Sebebi tam olarak bilinmeyen bu cilt kanseri tipi, kronik güneş hasarı ile ilişkili olduğu düşünülen tek yada çok sayıda olabilir.
Baş, kol ve bacaklarda yerleşir. Penbe, kırmızı, mor, kahverengi renklerde olabilir.
Hızlı büyür genellikle 50 yaşından sonra ortaya çıkabilir.
Tedavisi cerrahi çıkarımdır.
MELANOM ÖNCÜLERİ VE MELANOM
- MELANOM ÖNCÜLERİ: Melanom öncüleri iyi huylu benlerdir. Ancak kötüye dönüşme potansiyeline sahip olduklarından melanoma neden olabilirler. İki tipi tanımlanmıştır.
1 - Atipik nevomelanositik nevüsler: Normal görünümlü deriden veya birleşik bir melanositik nevüsün parçası olarak gelişebilirler. Sık görülen nevüslerden klinik olarak farklıdır. Daha büyük, daha fazla renge sahiptir. Asimetriktir, sınırları düzensizdir.
Çocuk ve erişkin dönemde başlayabilir. Beyaz tenli olanlarda daha sık olarak görülür. Ailesel özelliği vardır. Etkilenen kişilerde yıllar geçtikçe yenileri çıkmaya devam eder.
Atipik melanositik nevüsler melanom riski taşıyan kişilerde belirteç ve yüzeyel yayılan melanomda da öncü olarak değerlendirilirler. Tedavisinde mutlaka dar sınırla cerrahi çıkarım yapılmalıdır.
Tanının histolojik olarak doğrulanmasına izin vermediğinden lazer ve benzeri tahrip yöntemleri asla kullanılmamalıdır.
2 - Konjenital (Doğuştan olan) nevomelanositik nevüsler: Çok küçükten, çok büyüğe değişen herhangi bir ebatta olabilir. Bebeklik döneminde belirgin hale gelir. İyi huyludurlar. Fakat boyutuna bakılmaksızın kötüye dönüşme riski taşırlar.
Tüm ırklarda görülebilir, kadın ve erkekte görülme oranı eşittir. Doğumda görülür veya bebeklik dönemindede ortaya çıkabilir. Cerrahi çıkarım tek kabul edilebilir tedavi yöntemidir.
Mümkün olan en kısa sürede çıkarılmalıdır. Doku genişleticiler, flep kaydırma, doku kültürü gibi yöntemler kullanılabilir.
- MELANOM: Melanom derinin en kötü huylu tümörüdür. Normal deriden veya daha önce varolan bir benden kaynaklanabilir. Sık görülen bir deri kanseridir. Deriden kaynaklanan başlıca öldürücü hastalıktır.
Genç yetişkinlerde görülen en yaygın cilt kanseri türlerindendir. Tüm kanserler içinde erken tedavi edilebilir tümörün saptanmasının en başarılı sonuç verdiği cilt kanseri türü deri melanomu olup, bu suretle metastatik hastalık ve ölüm engellenmektedir.
Melanomların yaklaşık %30’u daha önceden varolan melanositik lezyondan, %70’i de normal görünümlü deriden başlamaktadır.
Aşağıdaki risk faktörlerini taşıyan kişiler melanom için dikkatli olmalıdır.
- 5’ ten fazla ve 5mm boyutundan büyük atipik nevüse sahip olanlar
- Vücudunda 50’den fazla nevüse sahip olanlar
- Kızıl saç ve çillenmesi olanlar (çoğunlukla bu kişiler çok az sayıda ben vardır ya da hiç yoktur).
- Deri foto tipi 1 ve 2 olanlar
- Özellikle 14 yaşından önce ciddi güneş yanığı geçirenler
- Melanoma sahip aile öyküsü olanlar
- Atipik melanositik nevüs sendromu
Klinik Tipleri:
- İnsitu Melanom
- Lentigo Malign Melanom
- Yüzeysel yayılan melanom
- Nodüler Melanom
- Desmoplastik Melanom
- Akral Lentiginöz Melanom
- Mukozal Malign Melanom