TMS Manyetik Uyarım TMU (TMS) tedavisi beyne doğrudan elektrik vermeden, manyetik alan oluşturup beynin doğal elektriğini aktive eden bir sistemdir
TMS’in etki mekanizması nedir, nasıl uygulanır?:TMS, bir bobin yardımıyla kafatasının 2-3 cm üzerinden uygulanmaktadır. Yarattığı manyetik alan etkisiyle serebral korteksteki elektrik akımını harekete geçirmekte ve böylece nöronları depolarize etmektedir. TMS düşük ve yüksek frekansta uygulandığında farklı etkilere sahiptir. Yüksek frekans TMS uygulandığı bölgede eksitasyona, düşük frekans TMS ise inhibisyona neden olmaktadır.
TMS’in 3 temel çeşidi vardır: tek vuru (single pulse), çift vuru (paired pulse) ve tekrarlayan TMS (rTMS). Tek vuru TMS’te, uyarım her birkaç saniyede sadece bir kez uygulanır. Çift vuruda faz dışında iki darbe vardır ve aynı hemisferde eksitasyon ya da inhibisyon sağlamak ya da bir hemisferde eksitasyon karşı hemisferde inhibisyon meydana getirmek üzere uygulanır. Tekrarlayan TMS’te manyetik darbeler hızlı bir seri halinde gelir. Yoğunluk, zaman aralığı ve frekansın ayarlanabilir olması tekrarlayan TMS’in eksitasyon ya da inhibisyon özelliğini kolaylaştırmaktadır.
Beyine etkisi nasıldır?:Beyinde hedeflenen alanda “nöronal depolarizasyon” dediğimiz değişim oluşur. Beyindeki hücrelerin elektriksel iletisine müdahale edilmiş olur. Beynin elektriksel ve kimyasal ileti ile çalıştığı düşünülürse beynin yeterli çalışmayan doğal süreçlerini harekete geçirici etkisi olduğu anlaşılır. Dışarıdan elektrik akımı vermeden, güçlü ama kısa bir manyetik alan oluşturarak tedavi etkisini oluşturur.
Seansın süresi ne kadardır? :Hastanın bireysel ihtiyacına göre belirlenir. 5-30 dakika süre ile belirlenen sıklıkta, belirlenen frekans ve şiddette ritmik uygulama yapılır.
Yan etkisi var mıdır? Hafif baş ağrısı dışında bir yan etkisine rastlanılmamıştır. Avrupa ve Kanada da resmen onaylanmış ve klinik uygulamaya girmiştir. (Tubitak Bilim Teknik, Eylül 2002)Nöbet indükleme riski taşımaktadır. Mevcut güvenlik protokolleri bireyin motor eşiğine ilişkin uyarım miktarını ayarlamaktadır. Kognisyonda uyarım sırasında değişim görülebilir.
Hangi hastalıklarda etkilidir ?:1-Nörolojik Hatalıklar:
1-Parkinson hastalığı gibi hareket bozuklukları, 2-Migren tipi başağrıları ,3 -Felç Hastaları, neglet (ihmal), 4-Kulak çınlaması, 5-ronik ağrı nöropatik ağrı Ağrı Tedavisi, 6-Yüz felci ….
Parkinson hastalarında motor kortekse uygulanan TMS, motor testlerdeki performansı artırmaktadır. İnme gibi lezyonlardan sonra motor korteksin fonksiyonel özelliklerini değerlendirmek için de kullanılır. İnme sonrası motor işlevleri artırmak için bilinen nöro-rehabilitasyon
girişimleriyle birlikte beyin uyarımı da önerilmektedir. Ayrıca kronik ağrı sendromlarında uygulanan TMS’in analjezik etkiyi artırdığı bilinmektedir. TMS migren tedavisinde FDA onayına sahiptir.
2-Psikiyatrik Hastalıklar: 1-Tedaviye dirençli Depresyon, 2-Obsesif kompülsif psikoz, 3-Anksiyete ve panikbozukluk, 4- Şizofreni, 5-Yeme bozuklukları, 6-İşitsel halusinasyonlar ve7- diğer duygudurum bozuklukları.
Majör depresyon hastaları üzerinde yapılan çalışmalar sol prefrontal korteks aktivitesinin azaldığını sağ prefrontal korteks aktivitesinin ise arttığına işaret etmektedir. Sol prefrontal kortekse yüksek frekansta uygulanan rTMS çalışmalarının depresyon tedavisindeki etkinliği gösterilmiştir. TMS depresyon tedavisinde FDA onayına sahiptir. Depresyon dışında da birçok psikiyatrik bozuklukta etkin şekilde kullanılmaktadır.
TMU Tedavisinin Avantajları : 1-Az veya sıfır yan etki. 2-Çabuk başlangıçlı terapötik etki (tipik olarak 1 hafta içerisinde) gösterir.3- İnvazif değildir (Vucuda doğrudan müdahale etmez).Anestezi gerektirmez 4-Ayaktan hasta tedavisi.5- Spesifik nöron devrelerini üstün hedefleme gücü. 6-Sadece 2 ile 4 haftalık tedavi gerektiren bir etkililik. 7-Tedaviye dirençli kişilerde terapötik fayda sağlama. TMU uygulaması için hastaların ilaç kullanmayı bırakmasına gerek YOKTUR.
Tedavi parametreleri her hasta için bireysel olarak saptanır. Protokoller her bireysel hastanın spesifik tanısına dayandırılır ve en etkili tedavi seyrine imkan verir.
DEPRESYON-PANİK ATAK-ANKSİYETEDE TMS TEDAVİSİ
DEPRESYON TEDAVİSİNDE TMS
Transkranial Manyetik Uyarım, depresyon tedavisinde önemli bir tedavi unsuru olarak yerini almıştır. TMS’nin ilk önce ilaçlara cevap vermeyen ya da tatminkar bir iyileşme sağlanamayan depresyon hastalarında denendiğini ve birçok hastarda belirgin düzelmeler gözlendiği bildirilmiştir.
Son yıllarda Bilim adamları, düzensiz beyin fonksiyonlarını normalleştirecek ve aynen bir bilgisayar gibi resetleyerek, duygu, düşünce, hareket, hafıza gibi birçok beyin fonksiyonunu normal haline getirecek araştırmalar peşindedir. İşte Transkranial Manyetik Uyarım tedavisi ile beyine şok manyetik uyarılar göndererek, beyinin hastalanmadan önceki sağlam durumuna yeniden dönmesi amaçlanmaktadır. Nitekim Amerika’da ki son Dünya Nöroloji Kongresinde Transkranial Manyetik Uyarım (TMU) tedavisinin nöropsikiyatrik hastalıkların tedavisinde çığır açacağı vurgulanmıştır.
Transkranial Manyetik Uyarım (TMU) tedavisi, mikro moleküler biyolojik ajanların dengesizliğini ortadan kaldırmakta beyini adet bir bilgisayarı resetler gibi resetlemektedir.
Newyork Ulusal Mental Sağlık Enstitüsü (The National İnstitute of Mental Health) yapmış olduğu 3 farklı çalışma da Transkranial Manyetik Uyarım (TMU), depresyon üzerine oldukça etkili olduğu ve ağır depresyonlarda nerdeyse EKT’ye yakın bir düzelme gösterdiğini bildirmişlerdir. Üstelik Elektro Konvulzif Tedavi (EKT) invazif bir yöntem olduğu halde TMU’ nun hiçbir olumsuz etkisi yoktur. Çalışma ekibinden Dr. Saran Lisanby, gelecek yıllarda TMU‘ nin, dep¬resyonda en etkili ve yan etkisiz tedavi olarak benimseneceğini belirtmektedir.
Oldukça problemli yan etkilerine rağmen elektroşok tedavisi, uzun süreli şiddetli depresyonda halen en etkili yöntem olarak uygulanmaktadır. Hâlbuki TMU, EKT benzeri düzeltici etkiler sağlamaktadır. Hem de TMU‘nun hiçbir invaziv ve agresif yönü olmayıp, bilinen bir yan etkisi yoktur.
Bilinmektedir ki beyinin farklı bölgelerindeki sinir hücreleri birlikte, bir uyum içerisinde hareket etmektedir. Özel olan korteksin yargılama, yapma ve hayatlarımızı planlama işlemlerinde etkili bölgeleri ile limbik sistemin duygular ağırlıklı bölgelerini bağlayan zincirlerdir. Depresyona yönelik bir teori de, depresif duygu durumunun bu zincirlerdeki bir dengesizlikten kaynaklandığını veya bu dengesizliğe bağlı olduğunu belirtmektedir. Tıpkı bir bilgisayarın formatlanması (sıfırlanması) gibi periyodik manyetik uyarımlar sonucu bu bölgelerdeki akımlar yeniden yapılandırılabilmektedir. Hatta Time Dergisi manyetik ‘darbe‘lerle depresyon tedavisinden alınan sonuçların hem doktorlar hem de hastalar açısından umut verici olduğunu bildirmektedir.Columbia Üniversitesi’ndeki New York Eyaleti Psikiyatri Enstitüsü’de ve birçok ülkede ki TMU tedavi merkezlerinde; binlerce hastanın TMU ile düzeldiği, bilimsel yayınlarla defalarca deklare edilmiştir.
Sonuç itibariyle Transkranial Manyetik Uyarım, depresyon tedavisinde önemli bir tedavi unsuru olarak yerini almıştır. İlaçlara cevap vermeyen ya da tam düzelmeyen veya ilaç kullanmak istemeyen hastalar için umut ışığı olmuştur. Literatürde ilaçlara dirençli birçok hastanın manyetik stimülasyonla düzeldiğine dair sayısız örnek vardır. Özellikle hamile olan ya da emzirme döneminde olup, ilaç kullanması sakıncalı olan bayan hastaların çok rağbet ettiği bir tedavi yöntemi durumuna gelmiştir.
Depresyon tedavisinde TMS tedavisi FDI onayı almıştır
ANKSİYETE PANİK BOZUKLUKLARDA TMS
Panik bozukluk, en sık görülen kaygı bozukluklarından biridir. Genellikle hastalar ilaç ve psikoterapiye direnç gösterir ve hastalık kronik ve engelleyici hale gelebilir. Bu yüzden panik bozukluğun tedavisinde yeni yöntemler araştırılmaktadır. Bunlardan biri, beyindeki patolojik nöronal aktiviteye terapötik etki sağlayan Transkraniyal Manyetik Stimülasyon (TMS)’dur.
Transkraniyal Manyetik Stimülasyon (TMS), manyetik atımlarla, uygulandığı bölgedeki -genellikle prefrontal korteks- nöronal kutuplaşmayı giderir ve beyin aktivitelerinin anormal çalışmasını engeller. Böylece duygu durumu değişir ve antidepresan etki görülür. Bu yazıda, panik bozukluklar üzerine yapılan çalışmalardan bazıları özetlenmiştir. Bir çalışmada, sağ dorsolateral prefrontal kortekse TMS uygulandığında, 4 hafta süren, gözle görülür bir iyileşme olduğunu rapor edilmiştir. TMS düşük sıklıkta uygulandığında, uygulanan bölgedeki metabolizmayı düşürerek, hastalık semptomlarının yoğunluğunu azalttığı görülmüştür. Benzer bir çalışmada TMS’nin kaygıyı azalttığı fakat kaygı giderici etkisinin kısa ömürlü olduğu rapor edilmiştir. Başka bir çalışmada, panik bozuklukla beraber depresyon semptomları gösteren bir grup hastada, sol prefrontal kortekse yüksek sıklıkta TMS uygulanmış ve paniğe bağlı işlev bozukluğunda hafifleme görülmüştür.
Panik bozuklukta TMS uygulaması ile ilgili birçok çalışma yapılmış fakat her çalışmada daha fazla uygulama gerektiği rapor edilmiştir. Bunun nedeni panik bozukluğun farklı nörofizyolojik anormallikler göstermesi olabilir. Halen TMS’nin sıklığı, yoğunluğu ve uygulandığı bölge ile ilgili farklı çalışmalar yapılmaktadır.
KLİNİĞİMİZ de bu tedaviler bugüne kadar anlatılan hastalık durumlarına sahip kişilere tedaviye dirençli durumlarda uygulanması düşünülmüştür.
Kaynaklar:Guidelines Evidence-based guidelines on the therapeutic use of repetitive transcranial magnetic stimulation (rTMS) Jean-Pascal Lefaucheur a,b,⇑ , Nathalie André-Obadia c,d , Andrea Antal e , Samar S. Ayache a,b , Chris Baeken f,g , David H. Benninger h , Roberto M. Cantello i , Massimo Cincotta j , Mamede de Carvalho k , Dirk De Ridder l,m, Hervé Devanne n,o , Vincenzo Di Lazzaro p , Saša R. Filipovic´ q , Friedhelm C. Hummel r , Satu K. Jääskeläinen s , Vasilios K. Kimiskidis t , Giacomo Koch u , Berthold Langguth v , Thomas Nyffeler w, Antonio Oliviero x , Frank Padberg y , Emmanuel Poulet z,aa, Simone Rossi ab, Paolo Maria Rossini ac,ad, John C. Rothwell ae, Carlos Schönfeldt-Lecuona af, Hartwig R. Siebner ag,ah, Christina W. Slotema ai, Charlotte J. Stagg aj, Josep Valls-Sole ak, Ulf Ziiemann al, Walter Paulus e,1 , Luis Garcia-Larrea d,am,1