KONULAR
Fizik Tedavi Nedir ?
Fizik Tedavi Nasıl Yapılır ?
Fizik Tedavi Hangi Alanlarda Kullanılır ?
Fizik Tedavinin Süresi Ne Kadardır ?
Fizik Tedavide Kullanılan Yöntemler ?
Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Nedir?
Fizik Tedavi Nedir ?
Fiziki açıdan yaşanabilecek bazı durumlarda ve sorunlarda akla ilk önce fizik tedavisi gelir. Fizik tedavi nedir ve nasıl yapılır konusunda birçok araştırmalar mevcuttur. Günümüzde özel hastaneler ve devlet hastaneleri olmak üzere fizik tedavi merkezlerinde çalışmalar devam etmektedir.
Hastalıklar, yaralanmalar, kazalar, travmalar ya da yaşlılık sebebi ile fonksiyonlarda eksilme gösterildiğinde bu hareketlerin geri kazanılması için yapılan tedavilerdir. Bu tedavilerde hastanın şiddetine göre yöntemler uygulanır.
Fizik Tedavi Nasıl Yapılır ?
Fizik tedavi öncelikle bir uzman ile birlikte, kontrol altında yapılır. Bu işlemleri yapamlar hekim ve fizik tedavi ve rehabilitasyon mezunu fizyoterapistlerdir. Hastalığın ortaya çıkış nedeni ile birlikte vücudun ilgili bölgesine çeşitli yöntemler ile fizik tedavi yapılır.
Fıtık ve benzeri sorunlarda sıcak / soğuk su uygulaması da yaygın olarak kullanılabilir. Bir de elektrik akımı önemli olabilecek yöntemler arasındadır.
Yaralanma veya hastalık sebep ise egzersiz de önemli bir yöntem olarak hastaları karşılar. Hastalığın şiddetine göre uygun bir fizik tedavi yöntemi uygulanır.
Maddeler haline fizik tedavi uygulaması yöntemler ise şu şekildedir :
Yüzeysel ısı
Derin ısı ( Ultrason ve yüksek yoğunluk içeren lazer içerisinde bulunur. )
Hidroterapi (Kaplıca tedavisi, Havuz içerisinde egzersiz gibi yöntemler içerisinde bulunur. )
Mekanoterapi (Mekanik cihaz ve aparatların tedavisi amacı ile kullanılır.
Manuel terapi yöntemleri ( Herhangi bir makine ya da cihaz işin içerisinde olmadan el ile uygulanan yöntemlerdir.
Tedavi eden egzersiz yöntemleri ( Hastalığa ve kişiye göre ayarlanmış egzersiz yöntemlerini içerir. )
Protez kullanımı ( Eksik olan uzvun yerine taklit edici aparatın kullanılmasıdır.)
Ortez kullanımı ( Halihazırda var olan bir uzvu korumak amacı ile uzvun desteğini artırmak için kullanılan aparatlar )
Fizik Tedavi Hangi Alanlarda Kullanılır ?
Fizik tedavinin kullanım alanları şu şekilde sıralanabilir :
Ortopedik hastalıklar
Yaralanmalar
Nörolojik ve sinir – kas hastalıkları
Akut ve kronik ağrı
Romatizmal hastalıklar
Doğumsal kemik hastalıkları
Pediatrik rehabilitasyon
Kalp – akciğer rehabilitasyonu
Yaşlı rehabilitasyon
Spor yaralanmaları
Diyabet , osteoporoz gibi metabolik hastalıklar
Duruş bozuklukları
Yumuşak doku hastalıkları
Çapraz bağ yaralanmaları
Bu şekilde ortaya çıkan birçok farklı sebeplerden dolayı fizik tedaviler uygulanabilir.
Fizik Tedavinin Süresi Ne Kadardır ?
Fizyoterapist, hastanın iyileşme sürecini kendisi hastalığına göre belirler ve bununla birlikte tedavi süresi değişkenlik gösterebilir. Seans üzerinden gösterilen fizik tedavi uygulamaları ortalama 45 – 60 dakika arasında sürer. Hastalığa verilen tanıya bağlı olarak 15 ve 30 gün arasında süren tedavi uygulamaları bulunur. Önemli olan nokta kişinin yaşadığı sorunun tamamen ortadan kalkmasıdır ve bu süreçte seans süreleri uzayabilir ya da kısalabilir.
Fizik Tedavide Kullanılan Yöntemler ?
Fizik tedavi sürecinde kullanılan bazı yöntemler mevcuttur ve hastaya, hastanın durumuna göre değişiklik gösterir. Bu yöntemler şu şekilde sıralanabilir :
Manuel Terapi
Gevşetme teknikleri , lenf drenaj, tetik nokta terapisi gibi el ile uygulanan yöntemlerin genel adına verilen terapi çeşididir.
Yüzeysel Sıcak ve Soğuk Uygulamalar
Sıcak uygulamalar ağrının eşiğini artırır. Metabolik aktiviteyi artırmak ve kas spazmını azaltmak amacı ile kullanılır. Soğuk uygulamalar ise genellikle ağrıyı azaltma amacı ile kullanılır. Kan dolaşımını da azaltarak hücre dayanıklılığını artırır.
Derin Isıtıcılar
Ultrason ve kısa dalga diatermi tedavilerini içeren bir yöntemdir. Bu tedavi yöntemindeki amaç kas, kemik gibi bağ dokusu gibi derin dokuları ısıtmaktır. Isının ağrı kesici, kas gevşetici gibi etkileri vardır.
Elektroterapi
Çeşitli frekanslardaki elektrik akımının fiziksel etkilerinden tedavi yönteminin uygulanmasıdır. Elektroterapi de diğer yöntemler gibi ağrıları yok etmek için kullanılır. Bu tedavi yönteminde alternatif akımlar, doğru akımlar, orta frekanslı akımlar, alçak frekanslı akımlar ve yüksek frekanslı akımlar kullanılır.
Hidroterapi
Su ile yapılan tedavi yöntemidir. Genel uygulamada kaplıca, deniz ve havuz suyu ve sıcak su küveti tedavisi kullanılır.
HİLL TERAPİ Yüksek yoğunluklu Lazer Terapi
Dokularda önemli bir ısı artışı yaratmayacak kadar küçük dozlarla uygulanır. Genelde uygulanan bölgede hastalar pek bir şey hissetmezler fakat çok az da olsa ısı hisseden hastalar mevcuttur.
Traksiyon Çekme kuvveti ile birlikte yumuşak dokular gerilir ve eklem yüzeyleri ile birlikte de kemik yapıları birbirinden ayrılır. Genel anlamda omurga rahatsızlıklarında, fıtık tedavilerinde kullanımı tercih edilir .
Kinezyo Teyp ( Bantlama Tekniği )
Terapotik Egzersiz
Osteopati
Kayroprakti
FİZİK TEDAVİ REHABİLİTASYON
Fizik tedavi ve rehabilitasyon; felç, parkinson, kaza, travma, doğuştan gelen rahatsızlıklar ya da başka sebeplerle meydana gelen fonksiyonel bozuklukları ya da kayıpları çeşitli yöntemler ile tedavi eden ve hastayı günlük yaşamında rahatlıkla hareket edebilir hale getiren bir tedavi yöntemidir. Kemik ve kasla ilgili birçok hastalığın tedavisinde kullanılan fizik tedavi ve rehabilitasyon, kişiye göre değişebilen bir tedavi yöntemidir.
Fizik tedavi, diğer tedavi yöntemlerinin yanı sıra tek başına da uygulanabilmektedir. Fizik tedavi; ışın, ısı, egzersiz, elektrik akımları, sıcak-soğuk uygulamalar ve fiziksel ajan ile yapılabilmektedir.
Rehabilitasyon kelimesinin ise onarma, yeniden yerine koyma, iyileştirme gibi anlamları bulunmaktadır. Fizik tedavi ile yürütülen rehabilitasyon çalışmalarında amaç; hastanın fizyolojik, sosyal, ruhsal ve meslekî olarak bağımsız bir şekilde yaşamanı sürdürmesidir. Rehabilitasyon çoğu zaman fizik tedaviye göre daha uzun sürebilmektedir.
Fizik tedavi ve rehabilitasyonda uygulanan bazı yöntemler bulunmaktadır. Termoterapide (sıcak uygulamalar ile tedavi) ultrason, kısa ve mikro dalgalar, laser, sıcak paketler, helioterapi (güneş ışınları ile tedavi), parafin banyosu, kızılötesi ışınlar kullanılmaktadır. Kriyoterapi adı verilen soğuk uygulamalar ile tedavide ise soğuk paketler ve kompresler, soğutucu spreyler, buz masajı ve torbaları uygulanmaktadır.
Sıcak su küveti, kaplıca, girdap banyoları ile hidroterapi de bir tedavi yöntemiyken doğru ve alternatif akımlar ile elektroterapi de fizik tedavi ve rehabilitasyon yöntemleri arasında bulunmaktadır. İlaç tedavisi, mekanik yöntemlerle tedavi (masaj, manuel terapi, traksiyon vb.) ve egzersiz uygulamaları da diğer yöntemler arasındadır.
Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Hangi Hastalıklara Bakar?
Ağrı Problemleri
Boyun, bel, sırt, ayak, diz vb. vücutta bulunan kas ve iskelet sisteminde oluşan ağrılar fizik tedavi ve rehabilitasyon yöntemleri ile tedavi edilebilmektedir. Hastalık veya travmaya bağlı doku hasarı ile oluşan yani akut ağrılar bu birimin uzmanlık alanında bulunmaktadır. Nörolojik ya da psikolojik olarak sürekli devam eden kronik ağrılar ise uzun soluklu bir tedavi sürecine girmektedir.
Spor Yaralanmaları
Kas zedelenmeleri, menisküs, kırık ve diğer spor yaparken meydana gelen yaralanmalar cerrahi olarak tedavi edilebileceği gibi fizik tedavi ve rehabilitasyon ile de eski haline getirilebilmektedir. Hastanın, ameliyat olması gerekiyorsa da fizik tedavi bu süreçten sonra önem arz etmektedir. Sorunlu olan bölgenin tekrardan eski sağlığına kavuşması için doktor kontrolünde egzersizlerini yapması ve aksatmaması gerekmektedir.
Parkinson
Özellikle ileriki yaşlarda görülen Parkinson hastalığı, dopamin hücrelerinin azalması sonucu meydana gelmektedir. Nöroloji uzmanı kontrolünde kullanılan ilaçların yanı sıra hastanın düzenli olarak egzersiz yapması da gerekmektedir. Ellerde titreme, yürüme güçlüğü, konuşma bozukluğu vb. belirtileri bulunan bu hastalığa uygulanacak fizik tedavi ve rehabilitasyon ile hastanın hareket kabiliyetinin artması ve yaşam kalitesini yükseltmesi amaçlanmaktadır.
Romatizmal Hastalıklar
Kas, eklem ya da kemiklerin etrafında hissedilen ağrı ya da acıları tanımlamak için kullanılan romatizma, tek bir hastalık değildir. Romatizma içerisinde yüzlerce hastalık bulunmaktadır. İltihaplı ve iltihapsız romatizmaların içerisinde kemik erimesi, eklem romatizması, topuk dikeni, tenisçi ve golfçü dirseği, kalsifik tendinitler,kireçlenmeler , omuz sıkışma sendromları, omuz kas yırtıkları, yumuşak doku romatizması, gut hastalığı, Akdeniz ateşi, bağ dokusu hastalıkları, romatoid artrit, akut eklem romatizması gibi çeşitli hastalıklar yer almaktadır. Şişlik, eklemi kullanmada zorluk, sürekli ağrı, sıcaklık artışı ya da kızarıklık romatizmal hastalıkların belirtileri arasındadır. Hastalığın şiddetine göre ilaç kullanabileceği gibi birçok romatizmal hastalıklar fizik tedavi ve rehabilitasyon ile tedavi edilmektedir.
İnme
Beyin damarlarında meydana gelen hasardan sonra ortaya çıkan inmede, hasta vücudunun belirli bir kısmında hareket kabiliyeti kısıtlanmaktadır. Fizik tedavi ve rehabilitasyon; hastanın iyileşme sürecini hızlandırmak, kendi ihtiyaçlarını karşılayacak duruma getirmek, sosyal yaşantısına geri döndürmekte önemli bir tedavi yöntemidir.
Kırıklar
Burkulma, kırık ya da çıkıklarda hastada çeşitli şikayetler görülmektedir. Hareket edememe, şişlik, ağrı, morarma gibi belirtiler sonrasında hasar alan bölge alçı ile tedavi edilebileceği gibi kimi zaman cerrahi müdahale de uygulanabilmektedir. Hasarlı bölgenin bu yöntemler ile tedavisinden sonra ise fizik tedavi ve rehabilitasyon alması gerekmektedir. Uzun süre hareketsiz kalan bölgelerde kas zayıflı ve güçsüzlüğü meydana geldiğinden dolayı yapılacak egzersizler ve farklı yöntemler ile hastanın eski sağlığına kavuşması sağlanmaktadır.
Boyun ve Bel Fıtığı
Omurlar arasında yer alan disklerin bütünlüğünü kaybetmesi fıtığa yol açar. Boyun ve bel bölgesinde meydana gelen bu fıtıklar yanlış hareket, travma, kaza, kireçlenme ve stresten dolayı oluşmaktadır. Yaş ilerledikçe ortaya çıkan kemik güçsüzlüğü, fazla kilo almak ve gebelik de fıtığın diğer sebepleri arasında gösterilmektedir. İlaç tedavisinin yanı sıra fizik tedavi ve rehabilitasyon fıtıklarda oldukça kullanılan bir tedavi yöntemidir. Ancak bu yöntemler hastalığın seviyesine göre değişmektedir. İlerleyen fıtıklar kimi zaman cerrahi operasyonlar ile tedavi edilmektedir.
Lenfödem
Lenfödem doğuştan (primer) veya sonradan edinilen (sekonder) lenf sıvısının doku içinde anormal toplanması ve lenf sisteminde meydana gelen yetersizlik sonucunda sıvı birikimidir.Bu durumda manuel lenf drenajı , fizik tedavi ve rehabilitasyon bölümünün diğer uygulama alanları arasındadır.
Manuel lenf drenajı ile, sıvı akışı yavaşlamış lenf yolları aktif hale getirilerek, lenfatik sistemin yeniden çalışması sağlanır. Sonrasında bandajlama yöntemi uygulaması yapılır. Gereken durumlarda bası giysisi uygulanabilir. Manuel lenf drenaji klasik masaj ile karıştırılmamalıdır, bu drenajın özgün uygulama teknikleri vardır ve bu konuda eğitim almış fizyoterapistler tarafından uygulanmalıdır.